*Wojna trzydziestoletnia, wojna toczona w latach 1618-1648 pomiędzy habsburskimi cesarzami i katolickimi książętami Rzeszy, skupionymi w tzw. Lidze Katolickiej, których popierały Hiszpania, Niderlandy i okresowo Dania, a obozem protestanckim, tzw. Unią Protestancką, oraz jego sprzymierzeńcami: Francją, Szwecją, Holandią, Sabaudią i Danią.

Skutki wojny trzydziestoletniej :

W Niemczech nastąpił upadek rzemiosła, handlu, ,kulturz oraz oświaty,
- w toku wojny śmierć poniosło wielu niewinnych ludzi
- część zginęła w toku działań oraz operacji wojennych, część na skutek chorób, głodu oraz wszelkiego rodzaju epidemii.
- wzrosło znaczenie polityczne niemieckich książąt,
- wzrósł stopień ich niezależności i autonomii,
- wojna trzydziestoletnia przeorganizowała dotychczasowy ład, porządek i układ sił w europie,
- Francja stala sie pierwszym mocarstwem europejskim,swoją pozycję w baseni Morza Bałtyckiego umocniła Szwecja
- Zmieniono sposób prowadzenia wojen. koszty utrzymania armii spadly na okupywany teren , bez względu na sojusze



Przyczyny wojny trzydziestoletniej :

*Do wojny trzydziestoletniej doprowadziły narastające w Niemczech antagonizmy religijne i polityczne, jej bezpośrednią przyczyną było antyhabsburskie powstanie w Czechach (defenestracja praska 1618)

*W okresie późniejszym decydującym czynnikiem kontynuowania wojny było dążenie Gustawa II Adolfa do opanowania ziem na południe od Morza Bałtyckiego i poddanie całego Bałtyku szwedzkiej kontroli, a także nieustająca rywalizacja francusko-habsburska

4 okresy wojny trzydziestoletniej :


1 )czesko-palatynacki (1618-1623) - 1620 wojska koalicji habsbursko-katolickiej zadały protestantom czeskim klęskę pod Białą Górą, 1621-1623 zajęły Palatynat, przekazując jego posiadłości wraz z godnością elektorską przywódcy Ligi Katolickiej, księciu bawarskiemu Maksymilianowi I. Doprowadziło to do zawarcia w 1625 antycesarskiego porozumienia Danii, Holandii i Anglii.


2 )duński (1625-1629) - 1625 wojska Chrystiana IV duńskiego wkroczyły do Niemiec. W kwietniu 1625 wojska cesarskie pod dowództwem A.W.E. von Wallensteina pokonały w pobliżu Dessau wojska najemne P. von Mansfelda, zajmując następnie Holsztyn, Meklemburgię i Pomorze Zachodnie.
A.W.E. von Wallensteina - Albrecht Wenzel Eusebius von Wallenstein


3 ) szwedzki (1630-1635) - zawarcie rozejmu polsko-szwedzkiego w Altmarku (1629) umożliwiło Szwedom wystąpienie przeciwko Habsburgom w Niemczech. 1630 armia Gustawa II Adolfa opanowała Pomorze Zachodnie. Po stronie szwedzkiej opowiedzieli się prawie wszyscy książęta i miasta protestanckie.


4 ) francusko-szwedzki (1635-1648) - Francja przystąpiła do wojny obawiając się dalszego wzrostu sił cesarskich. 1641-1643 Szwedzi spustoszyli Śląsk, Czechy i Morawy, 1642 pokonali ponownie armię cesarską pod Breitenfeld. 1643 Dania poparła cesarza, jednakże jej armia została wkrótce rozbita przez Szwedów
Niepowodzenia armii cesarskiej i jej sprzymierzeńców doprowadziły w październiku 1648 do podpisania kończącego wojnę trzydziestoletnią
pokoju westfalskiego.



Ważne daty :

1625 -zawarcie antycesarskiego porozumienia (Dania, Holanida, Anglia)
1626 - J.T. Tilly rozgromił armię duńską pod Lutter am Barenberge
1629 - pokój zawarty w Lubece Chrystian IV odzyskał utracone posiadłości za cenę nieingerencji w sprawy Niemiec.
1631 armia Gustawa II Adolfa  pokonała wojska cesarskie pod Breitenfeld,  a 1632 pod Rain nad rzeką Lech
1645 Duńczycy utracili Bornholm oraz wojska szwedzkie pokonały armię cesarską pod Magdeburgiem i Jankowicami
1648 Niepowodzenia armii cesarskiej i jej sprzymierzeńców doprowadziły do podpisania kończącego wojnę trzydziestoletnią pokoju westfalskiego.

PONIŻEJ ZAMIESZCZAM LINK DO MAPY

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/01/Map_Thirty_Years_War-pl.svg

Źródła wiedzy :
-www.wikipedia.pl
-www.portalwiedzy.onet.pl
- Jacek Talik, Piotr Toma, Jacek Trzeciak, Nowa matura historia -repetytorium, Warszawa 2008
- Bogumiła Burda, Bohdan Halczak, Roman Maciej Józefiak, Anna Roszak, Małgorzata Szymczak, Podręcznik Historia 2 , Gdynia 2007